فهرست عناوین این مقاله
مقدمه
امروزه در هر نقطهای که باشید، در خیابان، جاده، محل کار، مراکز خرید، متروها و حتی محله و یا ساختمان محل زندگیتان، دستکم روزی چند بار چشمتان به انواع تابلوهایی میخورد که حامل پیامی برای شما هستند. پیامی که اغلب معنی آنها را همه ما میدانیم . حامل دستورالعملی برای اقدام بعدی شما یا پیشگیری از آن نیز میتوانند باشند.
زبان آنها، زبان علائم و نشانههاست. نشانهها، رنگها و نمادهایی که آموزش دیدهایم تا آنها را بشناسیم چرا که امروزه شناختن آنها در زندگی روزمره واقعا ضرورت دارد. ممکن است در زیر تابلو و نشانهها علامتهای نوشتاری یا جملاتی به زبان همان محل هم وجود داشته باشد. اما خود نشانهها یک زبان جهانی و بینالمللی هستند که برای هر انسانی، با هر زبانی قابل فهمند. و از دیگر سو، این رنگها اصلا اتفاقی نیستند و تحت اسانداردهایی ساماندهی شدهاند.
یکی از مهمترین مولفههای این نشانهها در محیط کار، رنگ آنهاست. که هم از نظر روانشناسی و همچنین ازنظر استانداردی که برای آنها در جهان وضع شده است، حتی پیش از دیدن خود علامت ما میتوانیم تشخیص دهیم تابلو بسته به رنگ آن، ممکن است حامل چه پیامی برای ما باشد.
این نشانهها در انواع بسیار زیادی وجود دارند و در مقاله حاضر ما به علائم و تابلوهای ایمنی در محل کار خواهیم پرداخت. و رنگهای مختلف و نشانههای آن را بررسی خواهیم کرد.
کدام استانداردهای جهانی برای تابلوهای ایمنی وجود دارد؟
تابلوهای ایمنی و علائم آنها از سال 1996
درباره تابلوهای علائم ایمنی استانداردهای مختلفی وضع شدهاند که مهمترین آنها از این قرارند:
- استاندارد ANSI که استاندارد موسسه ملی استاندارد آمریکاست که آخرین ورژن آن: ANSI Z535.2-2011(R2017) میباشد. این استاندارد راهنمایی است برای اندازه علامت، اندازه متن و فاصله مشاهده شدن یک متن و علامت و چگونگی نسبتهای آن. و بعنوان مثال برای موقعیتها و نوع ارائه تابلها و علائممرز میگذارد. بعنوان مثال یک دسته بندی حجدید اضافه میگند مثل تابلوهای شستن دست که خطرآفرین و یا هشدارلازم نیستند ولی در محیط کار بسیار لازم و مهمند.
- استاندارد OSHA یا همان سازمان جهانی ایمنی و بهداشت شغلی با رفرنسهای زیر را دارد:
- 1910-145
- ANSIZ53-1-1967
- 1-2006(R2011)
این استاندارد بطور کلی تعیین کرده است که هرکدام از تابلوها و علائم ایمنی رنگ بخصوص خود را دارند مثلا بر این اساس علائم خطر عموما قرمز است و…
- ISO 7010: یک استاندارد فنی سازمان جهانی استاندارد است که بیشتر به علائم گرافیکی تابلوهای ایمنی و خطر میپردازد. این استاندارد از رنگها و اصول مصوب در ISO 3864 تابعیت میکند. تاریخ انتشار آن به سال 2003 بازمیگردد. سالی که از ISO6309:1987 جداشد. آخرین اصلاحیه آن که لیست بلند و بالایی از علائم ایمنی است، در سال 2022 منتشر شده است.
رنگها در تابلوهای هشدار و ایمنی چه معنایی دارند؟
این رنگها در محیطهای مختلف معانی مختلفی دارند. بعنوان مقال رنگ آبی در محیطهای درمانی و ایمنی معنای کاملا متفاوتی دارند. در ادامه به بررسی رنگ تابلوهای ایمنی و معنای هرکدام از آنها در محیطهای کار وصنایع بطور عمومی میپردازیم.
- آبی: علائم ایمنی و تابلوهای ایمنی آبی رنگ معمولا باید و نباید و اجبار را نشان میدهند. این تابلوها به کاربر میگویند باید چه کاری انجام دهند و مرحله بعدی کار آنها چیست. بیشتر کاربرد آن رعایت ایمنی در محل کار است. مثلا علامت اجبار ایمنی به کارکنان هشدار میدهد کلاه ایمنی یا سایر تجهیزات حفاظت فردی را فراموش نکنند. و یا لباس آنها رنگهایی داشته باشد که در تاریکی هم به خوبی دیده بشوند. رنگ آبی چشمرا به سمت خود میکشدف از دیگر سو از نظر روانشناسی رنگی برای ارعاب یا تهدید نیست. رنگ آبی از دیگرسو یعنی خطر و تهدید فوری وجود ندارد اما یک سدتورالعمل جدی برای جلوگیری از خطر به ما میدهد.
- قرمز: رنگ قرمز برای بیشتر مردم یادآور خطر است. به همین خاطر در علائم راهنمایی و چراغهای آن، همچنین علائم توقف و خطر در جادهها از آن استفاده میشود. علائم ایمنی آتشنشانی معمولا قرمز هستند و میتوانند حامل اطلاعاتی در مورد راههای فرار اضطراری هم باشند و نقش و اهمیت زیادی در بحث آگاهی از آتشسوزی دارند. از دیگرسو تابلوهای مربوط به ممنوعیت هم هستند و اغلب در زمینههای سفید یا سیاه میآیند.
علامتهایی چون ممنوعیت سیگار یا دخانیات، رنگ هشدار دهنده بعنوان خطر بالای جراحت یا مرگ، ورود ممنوع، سیگار ممنوع، ولتاژ بالا، خاموش کننده آتش، دست نزنید و… است. قرمز یعنی اقدام فوری لازم است.
- زرد: نگامی که رنگ زرد در بهداشت و ایمنی محیطهای کار به مار میرود، به معنی یک خطر خاص است. که ممکن است در محل مورد نظر روی دهد. مثل انجام یک عمل خاص یا یا استفاده از یک ماده خاص. و یشتر به شما هشدار میدهد که لازم است احتیاط کنید. علائم ایمنی زرد معمولا علائمی مثل خطرات سفر، خطر مرگ یا خطر ولتاژ بالا، لغزنده بودن کف، خطرات الکتریکی، وجود ماشین آلات متحرک، کف مرطوب، احتیاط برای سطوح بالای نویز، خطر زیستی، سطح داغ و… است.
زرد یک رنگ شمنواز است و از نظر روانشناسی نخستین رنگی است که نظر انسان را به خود جلب میکند. و از همین رو از آن برای علائم خطر و احتیاط استفاده میشود.
- سبز: معمولا رنگی بسیار خوشایند است. و بعنوان نماد ایمنی دیده میشود. همچون رنگهای قرمز و زرد، در چراغهای راهنمایی دیده میشود. از این رنگ معمولا برای نشان دادن این استفاده میشود که چه زمانهایی ایمنی برقرار است. علائم ایمنی که سبز رنگ هستند یا علائم کمکهای اولیه و یا خروج و فرار اضطراری را نشان میدهند. آنها یک فرار یا مسیر امن را نشان میدهند. بیشتر برای هدایت افراد یا برجسته کردن یک ویژگی مهم استفاده میشوند.
رنگ سبز معمولا افراد را به منابع و امکانات مرتبط با ایمنی راهنمایی میکند. مثلا نقطه مونتاژ و اضطراری، کمکهای اولی، تجهیزات ایمنی، خروج اضطراری، مسیرهای تخلیه ایمنی، محل جعبه کمکهای اولیه و…
- نارنجی: برای نشان دادن هشدار و خطرات به صورت موقت از این رنگ استفاده میشود. یا مثلا نشان دادن وجود فعالیتهای ساخت و اسز یا نگهداری به کار میروند. نارنجی با خود پیام احتیاط و آگاهی را دارد. همچون هشدار احتیاط مناطق ساخت و ساز، تجهیزات با ولتاژ بالا، هشدار مواد قابل اشتعال، انجام کار و مشغل فعالیتی در منطقه بودن، خطر دستگاههای نگهبانی و….
- بنفش: بنفش از جمله رنگهایی است که کمتر از دیگر رنگها به چشم میخورند. اصلیترین پیام بنفش هشدار درباره تشعشع و قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش است.
بوتین ایمنی ساتر مدل نیو پانتر مشکی
بوتین ایمنی ساتر مدل زبرا مشکی
کفش مهندسی ساتر مدل نیو استایل خردلی
کفش ایمنی ساتر مدل آرکو اسپرت مشکی
بوتین ایمنی ساتر مدل ولکان مشکی
بوتین ایمنی ساتر مدل ساکو چاپی
بوتین ایمنی ساتر مدل چیتا پاور مشکی
بوتین ایمنی ساتر مدل پانتر مشکی
بوتین ایمنی ساتر مدل جگوار سفید
کفش مهندسی ساتر مدل ساتر استایل آبی
بوتین ایمنی ساتر مدل آرکو پلاس
کفش ایمنی ساتر مدل پاندا مشکی
آیا رنگها در همه محیطها معانی یکسانی دارند؟
پاسخ مطلقا منفی است. چنانچه پیشتر نیز اشاره کردیم. بعنوان نمونه به مثال زیر توجه کنید.
در مسئله حمل و نقل با ماشینها رنگهایی روی کامیونها وجود دارد که معنی آنها معنی نختص خود حوزه حمل و نقل مواد است.
قرمز: مواد قابل احتراق داخل کامیون است.
زرد: مواد اکسید کننده داخل کامیون است.
سفید: مواد سمی داخل کامیون است.
نارنجی: مواد منفجره داخل کامیون است.
سبز: گاز غیر قابل اشتعال داخل کامیون است.
نوار سفید و قرمز: ماده جامد قابل اشتعال داخل کامیون است.
مسئولیتهای کارفرمایان در رابطه با علائم ایمنی:
شناسایی و استفاده علائم ایمنی در محیط کار برای کارفرمایان ضرورت و الزام قانونی دارد. چرا که میتواند کارکنان و همچنینسایر افراد که در اطراف محیط کار حضور دارند یا رهگذرند، از خطرات موجود آگاه یا دستورالعمل عملکرد درست را به آنها نشان دهد. کم و کیف این علائم ایمنی بستگی به محیط کار متفاوت است. به عنوان مثال در محیطهای کار اداری خروج اضطرای، راهنمای آسانسورها و راهنمای برق اضطراری، کمکهای اولیه و… ضروری هستند. یا در محیطهای ساخت و ساز علائم رعایت تجهیزات ایمنی فردی بسیار ضروری اند.
اداره بهداشت ایمنی HSE وظایف کارفرمایان در برابر تابلوهای ایمنی را به این شکل شرح میدهد:
- کارفرما باید خود علائم ایمنی را به خوبی بشناسد و دستورالعملهای مربوط به آنها را فرابگیرد. و به طور کامل پیگیر آموزش دیدن کارکنان باشد.
- کارفرما موظف به نگهداری از تابلوها در محیط است مثلا مراقبت از آن در طول مدت زمان طولانی به منظور کثیف نشدن یا حفظ رنگ و علامت آن بطور کامل.
- یک ارزیابی اصولی از محل کار انجام دهد و علائم و تابلوهای مورد نیاز برای محیط کار را نصب نماید. به این منظور سایت رسمی HSE به خوبی این تابلوها را تفکیک و معرفی میکند.
- توجه کند علائمو تابلوهای ایمن یکه در محیط مورد نظر خطررا کاهش نمیدهند بلااستفاده هستند و محیط را با تابلوهای بلااستفاده اشباع نکند.